Kronika wyborcza: kwiecień 2005

10-05-2005

Autor: Michał Potocki

Kwiecień to przede wszystkim miesiąc, w którym odbyło się pierwsze od niemal 27 lat konklawe. Wybory to nietypowe i niezwykłe, przez co poświęciliśmy im szczególnie dużo miejsca. Poza tym informacje o przebiegu głosowania w Andorze, Cyprze Północnym, Dżibuti, Iraku, Mołdawii, Togo oraz hiszpańskim Kraju Basków.


REPUBLIKA MOŁDAWII – wybory prezydenckie

data: 4 kwietnia 2005 r.
do obsadzenia: urząd Prezydenta państwa na 4-letnią kadencję; wyboru dokonuje 101-osobowy Parlament (Parlamentul) większością 60% ustawowej liczby deputowanych

WYNIKI:

Vladimir Nicolae Voronin (Partia Komunistów Republiki Mołdawii) 75 głosów (74,26%)
Gheorghe Duca (Partia Komunistów Republiki Mołdawii) 1 głos (0,99%)
nie głosowało 25 deputowanych (24,75%)

W SKRÓCIE: Voronina, mającego opinię polityka prozachodniego, oprócz komunistów poparli także chadecy, co uchroniło kraj od konstytucyjnej powtórki wyborów parlamentarnych. Prorosyjska opozycja demonstracyjnie opuściła salę. Jego kontrkandydat Gheorghe Duca przewodzi Mołdawską Akademią Nauk. Vladimir Voronin jest trzecim prezydentem niepodległej Mołdawii (od 2001 r.), a drugim po Mircei Snegurze komunistą na tym urzędzie.

PAŃSTWO IRACKIE – wybory prezydenckie

data: 6 kwietnia 2005 r.
do obsadzenia: urząd tymczasowego Prezydenta państwa oraz dwóch Wiceprezydentów na prawdopodobnie okołoroczną kadencję; wyboru dokonuje 275-osobowe Zgromadzenie Narodowe (Majlis Watani)

WYNIKI (na pierwszym miejscu kandydat na prezydenta):
Jalal Talabani (Demokratyczno-Patriotyczny Sojusz Kurdystanu); szejk Ghazi Mashal Ajil al-Yawer (Irakijczycy) i Adel Abdul Mahdi (Zjednoczony Sojusz Iracki) 227 głosów

W SKRÓCIE: wybór Jalala Talabaniego na urząd prezydenta był możliwy dzięki porozumieniu Zjednoczonego Sojuszu Irackiego (140 mandatów) i Demokratyczno-Patriotycznego Sojuszu Kurdystanu (75 mandatów) – dwóch największych ugrupowań irackiego parlamentu, wybranego w wyborach 30 stycznia. W ten sposób zakończył się trwający przez z górą dwa miesiące pat polityczny. Zastępcami Talabaniego zostali dotychczasowy tymczasowy prezydent sunnita szejk Ghazi Mashal Ajil al-Yawer z 5-osobowego klubu parlamentarnego „Irakijczycy” i dotychczasowy minister finansów szyita Adel Abdel Mahdi. Premierem, zgodnie z porozumieniem, zostanie Ibrahim al-Shiqr al-Jaafari, który w sierpniu 2003 r. przewodniczył Radzie Rządzącej. Talabani także miał swój miesięczny epizod w przewodzeniu Radzie – w listopadzie 2003 r., jednak jest znany jako jeden z dwóch najwybitniejszych kurdyjskich dowódców; de facto rządził połową irackiego Kurdystanu od 1992 r. jako sekretarz generalny Patriotycznej Unii Kurdystanu, przez pewien okres tocząc wojnę domową z Massoudem Mustafą Barzanim z Demokratycznej Partii Kurdystanu, z którym obecnie tworzy koalicję w irackim parlamencie. Wybór Talabaniego daje przede wszystkim nadzieję na utrzymanie integralności terytorialnej Iraku, osłabiwszy secesjonistyczne dążenia Kurdów. Może się jednak nie spodobać Turcji i Iranowi, które zmagają się z problemem kurdyjskim także u siebie. Cała trójka będzie sprawować swój urząd do nowego głosowania, które odbędzie się po wyborach parlamentarnych, najprawdopodobniej za rok.

REPUBLIKA DŻIBUTI – wybory prezydenckie

data: 8 kwietnia 2005 r.
do obsadzenia: urząd Prezydenta kraju na 6-letnią kadencję

WYNIKI:
frekwencja 78,9%
Ismail Omar Guelleh (Ludowy Ruch na rzecz Postępu) 100% głosów ważnych (94,3% głosów oddanych)

W SKRÓCIE: wybory zostały zbojkotowane przez główne ugrupowania opozycyjne – Unię na rzecz Zmiany Demokratycznej i Front na rzecz Przywrócenia Jedności i Demokracji. Główny potencjalny rywal Guelleh – Mohamed Daoud Chehem – wycofał się z wyścigu 10 marca, motywując to brakiem funduszy. W Dżibuti mają swoje bazy wojskowe Francja i Stany Zjednoczone. Państewko jest położone w ważnym strategicznie miejscu, przy wyjściu z Morza Czerwonego na Zatokę Arabską. Po zakończeniu głosowania rządzący od 1999 r. Guelleh wyraził żal, że opozycji „zabrakło odwagi dania wyborcom szansy wyboru między kilkoma kandydatami”. Jego partia sprawuje władzę w kraju nieprzerwanie od uzyskania niepodległości 1977 r. Wbrew pozorom państwo nie jest uznawane za kraj szczególnie łamiący prawa człowieka. Nota 5 w skali 7-stopniowej stawia Dżibuti w jednym rzędzie m.in. z Burundi i Etiopią.

KRAJ BASKÓW (wspólnota autonomiczna Hiszpanii) – wybory parlamentarne

data: 17 kwietnia 2005 r.
do obsadzenia: 75 miejsc w Parlamencie Baskijskim (Eusko Legebiltzarreko/Parlamento Vasco) na 4-letnią kadencję

WYNIKI:
frekwencja 68,96%

Baskijska Partia Nacjonalistyczna / Solidarność Baskijska – Socjaldemokracja Baskijska (Eusko Alderdi Jeltzalea – Partido Nacionalista Vasco / Eusko Alkartasuna – Euskal Sozialdemokrazia; przywódca: Juan José Ibarretxe Markuartu) 38,6%, 29 mandatów
Lewica Baskijska – Socjalistyczna Partia Kraju Basków (Euskadiko Ezkerra – Partido Socialista de Euskadi; Emilio Guevara Saleta) 22,67%, 18 mandatów
Partia Ludowa (Partido Popular; Carmelo Barrio Baroja) 17,38%, 15 mandatów
Komunistyczna Partia Ziem Baskijskich (Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunista – Partido Comunista de las Tierras Vascas; María Carmen Nieves Berastegui Juguera) 12,5%, 9 mandatów
Zjednoczona Zielona Lewica (Ezker Batua Berdeak); Kontxi Bilbao Cuevas) 5,4%, 3 mandaty
Aralar (Miren Aintzane Ezenarro Egurbide) 2,33%, 1 mandat

do parlamentu nie weszły:
Jedność Alaves (Unidad Alavesa) 0,34%
Zieloni – Partia Przeciw Walce Byków Przeciwko Znęcaniu Się nad Zwierzętami. Koalicja Zielonych i Miłośników Zwierząt (Berdeak – Partido Antitaurino Contra el Maltrato Animal. Coalición los Verdes y Animalistas) 0,33%
Robotnicza Partia Socjalistów-Internacjonalistów (Partido Obrero Socialista Internacionalista) 0,19%
Partia Humanistyczna (Partido Humanista) 0,12%
Na rzecz Bardziej Sprawiedliwego Świata (Por un Mundo Más Justo) 0,1%
Karlistowska Partia Kraju Basków (Partido Carlista de Euskalherría) 0,03%

W SKRÓCIE: wybory w Kraju Basków miały być swego rodzaju testem dla separatystycznego rządu Juana Ibarretxe (premier od 1999 r.). Można powiedzieć, że plebiscyt zakończył się porażką rządzącej koalicji EAJ-EA, która straciła w porównaniu z poprzednimi wyborami 4 mandaty – głównie na rzecz promadryckiej (EE) i separatystycznej (EHAK) lewicy. Rząd premiera Ibarretxe przedstawił Madrytowi plan nadania Krajowi Basków wyjątkowo rozległej autonomii. Rząd w Madrycie odmówił, po czym Ibarretxe zapowiedział przeprowadzenie referendum w tej sprawie (nielegalnego w świetle hiszpańskiej konstytucji). Baskowie przestraszyli się śmiałych planów swojego premiera. Ibarretxe u władzy zostanie, ale nie będzie miał już politycznego przyzwolenia na wdrażanie swego planu. Poza krótkim okresem w latach 1978-79 Krajem Basków zawsze rządzili reprezentanci EAJ. Byli to José de Aguirre (1936-37), Carlos Garaikoetxea (1979-85) i José Ardanza (1985-99). Ponadto w latach 1937-79 (w latach dyktatury gen. Francisco Franco) istniał rząd na wychodźstwie w Paryżu (de Aguirre do 1960 r., następnie Jesús de Leizaola).

TURECKA REPUBLIKA CYPRU PÓŁNOCNEGO (państwo nieuznawane) – wybory prezydenckie

data: 17 kwietnia 2005 r.
do obsadzenia: urząd Prezydenta państwa na 5-letnią kadencję

WYNIKI:
frekwencja 69,58%

Mehmet Ali Talat (Turecka Partia Republikańska – Zjednoczone Siły) 55,6%
Derviş Eroğlu (Partia Jedności Narodowej) 22,73%
Mustafa Ş. Arabacioğlu (Partia Demokratyczna) 13,22%
Nuri Çevikel (Nowa Partia) 4,79%
Zeki Beşiktepeli 1,72%
Hüseyin Angolemli (Partia Wyzwolenia Wspólnotowego) 1,05%
Zehra Cengiz (Cypryjska Partia Socjalistyczna) 0,44%
Arif Salih Kirdağ 0,3%
Ayhan Kaymak 0,17%

W SKRÓCIE: nieuznawane przez nikogo poza Turcją państewko po raz pierwszy odnotuje zmianę na stanowisku swojego prezydenta. Z udziału w wyborach zrezygnował bowiem dotychczasowy szef państwa Rauf Denktaş. Wybrano aktualnego premiera Mehmeta Alego Talata (od 2004 r.), który zadeklarował dążenie do zjednoczenia z południową, grecką częścią wyspy i w ten sposób wejście w skład Unii Europejskiej. Przypomnijmy, że Grecy odrzucili w ubiegłym roku możliwość połączenia. Od 1973 r. najwyższym przedstawicielem wspólnoty tureckiej na Cyprze był właśnie Rauf Denktaş z Partii Jedności Narodowej. Wcześniej, w latach 1969-76 był prezydentem Tureckiej Cypryjskiej Izby Wspólnotowej, w latach 1973-75 prezydentem Tymczasowej Tureckiej Administracji Cypryjskiej, by w 1975 r. zostać prezydentem Tureckiego Państwa Sfederowanego, które w 1983 r. ogłosiło pełną niepodległość. Istnienie republiki jest utrzymywane dzięki obecności 36-tysięcznego kontyngentu tureckiego, który pojawił się w wyniku inwazji w 1974 r., kiedy Ankara oskarżyła rząd w Nikozji o przygotowywanie enosis, czyli włączenia do Grecji.

KOŚCIÓŁ KATOLICKI / PAŃSTWO MIASTA WATYKAŃSKIEGO / STOLICA APOSTOLSKA – konklawe kardynalskie

data: 18-19 kwietnia 2005 r.
do obsadzenia: dożywotni urząd Papieża Kościoła katolickiego, biskupa Rzymu, prymasa Włoch, głowy Watykanu; w konklawe biorą udział kardynałowie, którzy nie ukończyli 80. roku życia; obecnie uprawnienia takie ma 117 kardynałów-elektorów; poza XXXI i XXXII turą głosowania wymagana większość to 2/3 głosów; w teorii może zostanie wybrany każdy ochrzczony mężczyzna

WYNIKI (wg tygodników Time i Wprost):
głosowało 115 na 117 kardynałów-elektorów (98,29%)

I tura: Joseph kard. Ratzinger 39,13% (45 głosów – Wprost) osiąga „solidną przewagę” nad Carlo kard. Martinim, ponadto głosy otrzymali rozmaici kardynałowie z Europy i Ameryki Łacińskiej
II tura: Ratzinger 52,17% (60 głosów – Time), Jorge Mario kard. Bergoglio, poza tym José kard. da Cruz Policarpo, Godfried kard. Danneels, Christoph kard. Schönborn, Cláudio kard. Hummes i in.
III tura: Ratzinger 64,35%–65,22% (tj. „prawie” 74-75 głosów – Wprost)
IV tura: Ratzinger 82,61% (95 głosów – Time) lub ponad 86,09% (ponad 99 głosów – Wprost)

W SKRÓCIE: nowe zasady wyboru papieża ogłosił w Konstytucji apostolskiej Universi Dominici Gregis z 1996 r. Jan Paweł II. Kardynałowie mają 15-20 dni od śmierci papieża na przyjazd do Rzymu. Głosowanie jest tajne i odbywa się w Kaplicy Sykstyńskiej. Kardynałowie nie mają prawa w żaden sposób komunikować się ze światem zewnętrznym podczas dokonywania wyboru. Każdy z kardynałów zapisuje imię swojego faworyta na specjalnej karcie. Gdy wszyscy zagłosują, skrutatorzy wyjmują karty z urny, a następnie publicznie odczytują nazwiska, jakie znalazły się na każdej z kart. Wymagana jest większość ponad 2/3 głosów. Jeśli konklawe nie zdoła obrać papieża w ciągu 13 dni (30 głosowań), wówczas większość absolutna podejmuje decyzję co do dalszego postępowania. Możliwe są dwie sytuacje: zamiana zasady większości 2/3 głosów na wymóg większości bezwzględnej, bądź wybór jedynie spośród dwóch najpopularniejszych uprzednio kandydatów, także przy zastosowaniu wymogu większości bezwzględnej. Po wyborze nowy papież przyjmuje imię.
Prawo głosu w obecnym konklawe miało 117 kardynałów (maksimum ustalone przez Jana Pawła II to 120), w tym 20 Włochów (Ennio Antonelli, Tarcisio Bertone, Giacomo Biffi, Agostino Cacciavillan, Marco Cé, Salvatore De Giorgi, Michele Giordano, Francesco Marchisano, Carlo Maria Martini, Renato Raffaele Martino, Attilio Nicora, Severino Poletto, Mario Francesco Pompedda, Giovanni Baptista Re, Camillo Ruini, Angelo Scola, Sergio Sebastiani, Crescenzio Sepe, Angelo Sodano, Dionigi Tettamanzi), 11 Amerykanów (William Wakefield Baum, Edward Michael Egan, Francis Eugene George, William Henry Keeler, Bernard Francis Law, Roger Michael Mahony, Adam Joseph Maida, Edgar Theodore McCarrick, Justin Francis Rigali, James Francis Stafford, Edmund Casimir Szoka), 6 Niemców (Walter Kasper, Karl Lehmann, Joachim Meisner, Joseph Ratzinger, Georg Maximilian Sterzinsky, Friedrich Wetter), 6 Hiszpanów (Francisco Álvarez Martínez, Carlos Amigo Vallejo, Ricardo María Carles Gordó, Julián Herranz Casado, Eduardo Martínez Somalo, Antonio María Rouco Varela), 5 Francuzów (Philippe Xavier Christian Ignace Marie Barbarin, Jean-Marie Lustiger, Bernard-Louis-Auguste-Paul Panafieu, Paul Poupard, Jean-Louis Tauran), 4 Brazylijczyków (Geraldo Majella Agnelo, José Freire Falcão, Cláudio Hummes, Eusébio Oscar Scheid), 4 Meksykanów (Javier Lozano Barragán, Norberto Rivera Carrera, Juan Sandoval Íniguez, Adolfo Antonio Suárez Rivera), 3 Hindusów (Ivan Dias, Telesphore Placide Toppo, Varkey Vithayathil), 3 Kanadyjczyków (Aloyzius Matthew Ambrozic – Słoweniec z pochodzenia, Marc Ouellet, Jean-Claude Turcotte), 3 Kolumbijczyków (Darío Castrillón Hoyos, Alfonso López Trujillo, Pedro Rubiano Sáenz), 3 Polaków (Józef Glemp, Zenon Grocholewski, Franciszek Macharski), 2 Brytyjczyków (Cormac Murphy-O’Connor, Keith Michael Patrick O’Brien), 2 Chilijczyków (Francisco Javier Errázuriz Ossa, Jorge Arturo Medina Estévez), 2 Filipińczyków (Jaime Lachica Sin, Ricardo Jamin Vidal), 2 Japończyków (Stephen Fumio Hamao, Peter Seiichi Shirayanagi), 2 Nigeryjczyków (Francis Arinze, Anthony Olubunmi Okogie), 2 Portugalczyków (José da Cruz Policarpo, José Saraiva Martins), 2 Ukraińców (Lubomyr Husar, Marian Jaworski – Polak z pochodzenia), 2 Węgrów (Péter Erdő, László Paskai), Argentyńczyk (Jorge Mario Bergoglio), Australijczyk (George Pell), Austriak (Christoph Schönborn), Belg (Godfried Danneels), Boliwijczyk (Julio Terrazas Sandoval), Bośniak (Vinko Puljić), Chorwat (Josip Bozanić), Czech (Miloslav Vlk), Dominikańczyk (Nicolás de Jesús López Rodríguez), Ghanijczyk (Peter Kodwo Appiah Turkson), Gwatemalczyk (Rodolfo Quezada Toruno), Holender (Adrianus Johannes Simonis), Hondurańczyk (Óscar Andrés Rodríguez Madariaga), Indonezyjczyk (Julius Riyadi Darmaatmadja), Irlandczyk (Desmond Connell), Kameruńczyk (Christian Wyghan Tumi), kardynał z Konga-Kinszasa (Frédéric Etsou-Nzabi-Bamungwabi), Kubańczyk (Jaime Lucas Ortega y Alamino), Litwin (Audrys Juozas Bačkis), Łotysz (Jánis Pujats), Malgasz (Armand Gaétan Razafindratandra), Nikaraguańczyk (Miguel Obando Bravo), Nowozelandczyk (Thomas Stafford Williams), Peruwiańczyk (Juan Luís Cipriani Thorne), kardynał z Południowej Afryki (Wilfrid Fox Napier), Sudańczyk (Gabriel Zubeir Wako), Syryjczyk (Ignace Moussa I Daoud), Szwajcar (Henri Schwery), Taj (Michael Michai Kitbunchu), Tanzańczyk (Polycarp Pengo), Ugandyjczyk (Emmanuel Wamala), Wietnamczyk (Jean-Baptiste Pham Minh Mân) oraz kardynał z Wybrzeża Kości Słoniowej (Bernard Agré). Do Rzymu przyjechali wszyscy, za wyjątkiem ciężko chorych Jaime Sina z Filipin i Adolfo Suáreza z Meksyku.
Papież jest jednocześnie prymasem Włoch, biskupem diecezji rzymskiej, głową Watykanu oraz proboszczem wybranej rzymskiej parafii. Za najwyższego przywódcę uznaje go kościół rzymskokatolicki oraz 22 kościoły wschodnie (unickie): 14 bizantyjskich (albański, białoruski, bizantyjski w Ameryce, bułgarski, chorwacki bizantyjski, czeski, gruziński, melkicki grecki, rosyjski, rumuński, rusiński, słowacki, ukraiński greckokatolicki i węgierski), 3 antiochijskie (maronicki, syryjski i syro-malankarski [najmłodszy, uznał Rzym 10 lutego 2005 r.]), 2 chaldejskie (chaldejski i syro-malabarski), 2 aleksandryjskie (etiopski, koptyjski) oraz ormiański.
Tym razem nie było wyraźnych faworytów. Przez media przewinęło się w sumie kilkanaście nazwisk. Najczęściej wymienianymi w kolejce do papieskiego tronu byli (w kolejności alfabetycznej): prefekt Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Francis Arinze, abp Buenos Aires Jorge Bergoglio, abp Brukseli Godfried Danneels, abp Bombaju Ivan Dias, abp São Paulo Cláudio Hummes, emerytowany abp Mediolanu Carlo Martini, dziekan Kolegium Kardynałów i prefekt Kongregacji Nauki Wiary Joseph Ratzinger, prefekt Kongregacji ds. Biskupów Giovanni Re, abp Tegucigalpy Óscar Rodríguez, przewodniczący Konferencji Biskupów Włoch Camillo Ruini, patriarcha Wenecji Angelo Scola, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej Angelo Sodano oraz abp Mediolanu Dionigi Tettamanzi. Z biegiem dni coraz mniejsze szanse dawano kandydatom spoza Europy. To właśnie w Europie Kościół ma bowiem do czynienia z największymi zagrożeniami – sekularyzacją, swobodą obyczajową. Ponadto papież z Afryki czy Ameryki Południowej mógłby ignorować problemy Starego Kontynentu na rzecz swych własnych obszarów. Miałby też problemu z opanowaniem przerośniętej kurii rzymskiej, która w większości składa się z Włochów i innych Europejczyków. Wydaje się ponadto, że najszybciej rosły szanse kandydatów kompromisowych, gwarantujących kontynuację polityki Jana Pawła II, którzy mieliby przygotować pole pod prawdziwe starcie konserwatystów i liberałów podczas kolejnego konklawe. W tym kontekście komentatorzy zaczęli wymieniać głównie nazwiska Ruiniego i Tettamanziego. Już następnego dnia role się jednak odwróciły: oto Corriere della Sera napisała 13 kwietnia, że największe szanse na wybór ma Ratzinger, który decydujący bój o tiarę stoczy z Martinim.
Właśnie Ratzinger został ostatecznie wybrany papieżem. Szczegóły konklawe ujawnił magazyn Time, jednak należy do nich podchodzić z dużą dozą ostrożności, bowiem ujawnienie tajemnic konklawe jest karane w Kościole autonomiczną ekskomuniką. Nowy papież przybrał imię Benedykt XVI. 3 dni przed wyborem skończył 78 lat. Urodził się w bawarskim Marktl am Inn. Podczas wojny służył w Hitlerjugend i Wehrmachcie. W 1951 r. przyjął święcenia kapłańskie. Wykładał dogmatykę i teologię na kilku niemieckich uniwersytetach. W 1977 r. papież Paweł VI uczynił go kardynałem, zaś cztery lata później został prefektem Kongregacji Nauki Wiary. Ratzinger jest ortodoksyjnym konserwatystą. W pełni będzie kontynuował linię, nakreśloną przez Jana Pawła II. Przybrał imię patrona Europy Benedykta.
Poprzedni papieże o tych imionach władali w latach: I: 575-79 (patron Europy, szukał pojednania z innymi biskupami Italii); II: 684-85 (przekonał cesarza do przekazania egzarsze Rawenny prawa weta w stosunku do wyboru papieża); III: 855-58 (znany ze swej dobroci i miłosierdzia); IV: 900-03 (nie potrafił wyplenić korupcji i skłonić rzymskie stronnictwa do zaprzestania walki); V: 964-65 (zesłany do Niemiec przez zmuszonego do abdykacji poprzednika Leona VIII); VI: 973-74 (uległy wobec cesarza, jednak walczący z nieprawidłowościami w Państwie Kościelnym); VII: 974-83 (wybitny papież-reformator, walczył z symonią i przekonywał księży do celibatu); VIII: 1012-24 (mąż stanu, uwolnił Sardynię od Saracenów, ostro zwalczał małżeństwa księży i symonię, wprowadził Credo do liturgii mszy); IX: 1032-44, 1045-46 i 1047 (jeden z największych zbrodniarzy na tronie papieskim: został papieżem w wieku 12-15 lat, morderca, pierwszą kadencję zakończył sprzedażą tiary swemu spowiednikowi w celu wzięcia ślubu, następnie dwukrotnie zdobywał urząd siłą); X: 1058-59 (zwany „Prostaczkiem”); XI: 1303-04 (pobożny i wybaczający wrogom); XII: 1334-42 (papież jak na swoje czasy niezwykły – brzydził się nepotyzmem i korupcją, nie udało mu się jednak powrócić z niewoli w Awinionie); XIII: 1724-30 (skromny i uczciwy, jednak de facto oddał władzę oszustowi i złodziejowi – Niccolo Coscii.; XIV: 1740-58 (wybitny teolog i człowiek zdrowego rozsądku, Voltaire zadedykował mu jeden ze swoich utworów); XV: 1914-22 (wybitny papież, występował z wieloma inicjatywami pokojowymi w czasie II wojny światowej. Benedykt XVI nie jest pierwszym Niemcem-papieżem. Pierwszy był Grzegorz V (996-99), następnie: Klemens II (1046-47), Damazy II (1048), Leon IX (1049-54) i Wiktor II (1055-57), jednak ostatnich czterech było osadzonych na Tronie Piotrowym przez cesarza Henryka III.

KSIĘSTWO ANDORY – wybory parlamentarne

data: 24 kwietnia 2005 r.
do obsadzenia: 28 mandatów w Generalnej Radzie Dolin (Consell General de las Valls) w ordynacji mieszanej – połowa miejsc obsadzana w ordynacji proporcjonalnej, reszta w okręgach większościowych na 4-letnią kadencję

WYNIKI:
frekwencja 80,4%

Liberalna Partia Andory (Partit Liberal d’Andorra; przywódca: Albert Pintat Santolaria) 41,21%, 14 mandatów
Partia Socjaldemokratyczna (Partit Socialdemocrata; Jaume Bartumeu Cassany) 38,07%, 6 mandatów
wspólna lista w okręgach większościowych: Alternatywa Partia Socjaldemokratyczna – Odbudowa Demokratyczna (L’Alternativa Partit Socialdemorata – Renovació Democratica) 6 mandatów
Demokratyczne Centrum Andory + XXI Wiek (Centre Democrata Andorra + Segle 21; Enric Tarrado Vives) 10,99%, 2 mandaty

do parlamentu nie weszły:
Odbudowa Demokratyczna (Renovació Democratica; Patrick Garcia Ricart) 6,24%
Zieloni Andory (Verds d’Andorra; Isabel Lozano Munoz) 3,5%

W SKRÓCIE: wybory parlamentarne w tym maleńkim, pirenejskim państewku wygrali liberałowie, jednak nie jest to zadowalające ich zwycięstwo. PLA zdobyła dokładnie połowę miejsc w parlamencie, a więc sprawowanie rządów będzie trudniejsze, niż do tej pory. Księstwo Andory powstało w 1278 r. jako lenno Hrabstwa Foix i Biskupstwa La Seu d’Urgell. Po latach prawa suwerena, przysługujące hrabiemu Foix przeszły najpierw na królów Nawarry, a następnie na władców Francji. Obecnie tytularną głową państwa są współksiążęta Jacques-René Chirac (z ramienia Francji) i bp Joan Enric Vives Sicília (z ramienia La Seu d’Urgell) sam ich reprezentantami (wikariuszami) są prefekt departamentu Pireneje Wschodnie Philippe Massoni i wikariusz generalny diecezji La Seu d’Urgell Nemesi Marques i Oste. Zmiany przyniosła dopiero konstytucja z 1993 r., na mocy której ograniczono prawa obu wasali. Szefa rządu i syndyka generalnego (czyli głowę parlamentu) wybiera Generalna Rada Dolin. Urzędujący szef rządu Marc Forné Molné zrezygnował z ubiegania się o kolejną kadencję. Jego następcą zostanie prawdopodobnie Albert Pintat Santolaria. Forné był pierwszym liberalnym szefem rządu. Sprawował władzę od 1994 r. Sam urząd powstał natomiast w 1982 r.

REPUBLIKA TOGIJSKA – wybory prezydenckie

data: 24 kwietnia 2005 r.
do obsadzenia: urząd Prezydenta państwa na 5-letnią kadencję

WYNIKI:
frekwencja 63,58%

Faure Essozimna Gnassingbé (Zgromadzenie Ludu Togijskiego) 60,22%
Emmanuel Bob Akitani (Unia Sił na rzecz Zmian) 38,19%
[Nicolas Lawson (Partia na rzecz Odnowy i Zbawienia) 1,04%; Lawson wycofał się z wyścigu jeszcze przed głosowaniem, jednak jego nazwisko nie zostało skreślone z kart do głosowania]
Harry Olympio (Zgromadzenie na rzecz Wsparcia Demokracji i Rozwoju) 0,55%

W SKRÓCIE: zgodnie z wszelkimi znakami na niebie i ziemi wybory prezydenckie w tym małym, wciśniętym między Benin i Ghanę państwie wygrał syn zmarłego 5 lutego br. prezydenta Gnassingbé Eyademy – Faure Gnassingbé. Eyadema rządził krajem od 1967 r., kiedy to w drodze zamachu stanu obalił prezydenta Nicolasa Grunitzky’ego. Gnassingbé usiłował przejąć władzę od razu po zgonie ojca, wojsko uznało go nawet prezydentem, zaś parlament – aby pozostać w zgodzie z konstytucją – wybrał go na stanowisko przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego, jednak zostało to uznany za zwykły przewrót pałacowy, zaś Togo zostało zawieszone w prawach członka Unii Afrykańskiej i Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej. Gnassingbé chciał zapewnić sobie spokojne rządy aż do 2008 r. poprzez zmianę konstytucji, jednak ostatecznie zgodził się na kompromis. Wybory zostały rozpisane na kwiecień, a Gnassingbé został zastąpiony na stanowisku p.o. prezydenta przez Abassa Bonfoha. 19 marca do kraju powrócił po siedmiu latach banicji lider opozycji i syn zabitego w zamachu z 1963 r. pierwszego prezydenta Togo Sylvanusa Olympio, Gilchrist. Olympio nie mógł jednak sam startować w wyborach, ponieważ nie mieszkał w republice przez ostatni rok. Wezwał też do głosowania na kandydata opozycji Emmanuela Akitaniego, który w poprzednich wyborach w 2003 r. zdobył 33,7% głosów. Akitaniego poparło sześć partii opozycyjnych. Niespodziewanie sprzeciwił mu się natomiast kuzyn Gilchrista Olympio o imieniu Harry, który skrytykował wystawienie znajdującego się w podeszłym wieku Akitaniego. Kampania wyborcza była brudna, zwolennicy opozycji byli dyskryminowani i zastraszani, w protestach przed i w dniu wyborów zginęło co najmniej dziesięć osób. Ostateczne rezultaty przyniosły zwycięstwo Gnassingbému, jednak zostały oprotestowane przez opozycję. Nie potwierdziły się rozsiewane m.in. przez prezydenta Nigerii Oluseguna Obansanję pogłoski o porozumieniu narodowym. 26 kwietnia Akitani ogłosił się nawet prezydentem, wzywając swych zwolenników do mobilizacji. W następstwie starć jego zwolenników z siłami bezpieczeństwa zginęło kilkanaście osób. Togo otrzymało od Freedom House notę 5,5 w skali siedmiostopniowej, czyli jest to kraj niewolny. Stawia to republikę w jednym rzędzie z wieloma innymi krajami Afryki.

KALENDARIUM:

ANDORA: wybory parlamentarne 24 kwietnia wygrali liberałowie.

AUSTRIA: 5 kwietnia rząd kanclerza Wolfganga Schüssela przetrwał głosowanie nad wnioskiem o wotum nieufności (84:94).

CYPR wybory prezydenckie na Cyprze Północnym wygrał 17 kwietnia premier Mehmet Ali Talat. 23 kwietnia zrezygnował z teki premiera, zaś następnego dnia został zaprzysiężony na prezydenta. Na poprzednim stanowisku zastąpił go 26 kwietnia Ferdi Sabit Soyer.

CZECHY: 1 kwietnia parlament nie zdołał uchwalić wotum nieufności wobec rządu premiera Stanislava Grossa. Za wnioskiem głosowało 78 parlamentarzystów (76 było przeciw, 44 nie przyszło na głosowanie) wobec wymaganych 101. 9 kwietnia Gross ogłosił rezygnację, proponując na swojego następcę Jana Kohouta. 10 dni później koalicyjne zgodziły się, aby Grossa zastąpił Jiří Paroubek. Nowy gabinet został zaprzysiężony 25 kwietnia. Bez zmian na kluczowych stanowiskach: wicepremierzy Bohuslav Sobotka (finanse), Zdenĕk Škromach (praca i sprawy socjalne), Pavel Nĕmec (sprawiedliwość), Milan Šimonovský (transport), Martin Jahn (gospodarka); inni ministrowie: Cyril Svoboda (MSZ), Karel Kühnl (obrona), Frantisek Bublan (MSW), Milan Urban (przemysł i handel), Petr Zgarba (rolnictwo), Milada Emmerová (zdrowie), Petra Buzková (szkolnictwo, młodzież i wychowanie fizyczne), Libor Ambrozek (środowisko), Pavel Dostál (kultura), Radko Martínek (rozwój miast), Dana Bérová (informatyzacja), Pavel Zářecký (minister przewodniczący doradztwa ustawodawczego rządu).

DŻIBUTI: 8 kwietnia prezydent Ismail Omar Guelleh został wybrany na kolejną kadencję.

EKWADOR: 20 kwietnia Kongres odsunął od władzy prezydenta Lucio Gutiérreza. Dotychczasowy wiceprezydent Alfredo Palacio zajął jego miejsce. 21 kwietnia prezydent Palacio sformował nowy rząd w składzie: Antonio Parra Gil (MSZ), Aníbal Solón Espinosa (MON), Mauricio Gándara (rząd i policja), Rafael Correa Delgado (gospodarka i finanse), Oswaldo Molestina Zavala (handel zagraniczny, industrializacja, rybołówstwo i konkurencyjność), Anita Albán Mora (środowisko), Derliz Palacios (sprawy publiczne i komunikacja), Wellington Sandoval (porządek publiczny), María Isabel Salvador (turystyka), Alberto Rigail (dobrobyt społeczny), Consuelo Yánez Cossío (edukacja i kultura), Armando Bravo (rozwój miast i mieszkalnictwa); sekretarze generalni: Luis Herrería Bonnet (administracja), Carlos Eduardo Munoz Rosado (prezydencja), Omar Cevallos Patino (sport, wychowanie fizyczne i wypoczynek), Carlos Cortez (komunikacja).

ESTONIA: 12 kwietnia parlament zatwierdził gabinet premiera Andrusa Ansipa: Urmas Paet (MSZ), Kalle Laanet (MSW), Aivar Sõerd (finanse), Jaak Jõerüüt (obrona), Mailis Reps (edukacja i badania), Rein Lang (sprawiedliwość), Villu Reiljan (środowisko), Raivo Palmaru (kultura), Edgar Savisaar (sprawy gospodarcze i komunikacja), Ester Tuiksoo (rolnictwo), Jaak Aab (sprawy społeczne), Jaan Õunapuu (sprawy regionalne), Paul-Eerik Rummo (populacja i sprawy etniczne).

GWINEA-BISSAU: od 16 kwietnia kraj ma nowych ministrów: spraw wewnętrznych (Aladje Joaquím Mumine Embalo) i obrony (Martinho Ndafa Cabi).

HISZPANIA: wybory parlamentarne w Kraju Basków 17 kwietnia wygrała koalicja partii nacjonalistycznych.

IRAK: 6 kwietnia parlament wybrał Jalala Talabaniego na prezydenta kraju, zaś Ghaziego al-Yawera i Adela Abdula Mahdiego na wiceprezydentów kraju. Następnego dnia Ibrahim al-Jaafari został premierem. W skład jego cząstkowego gabinetu (zaakceptowany 28 kwietnia) weszli m.in. Bayan Jabor (MSW), Ali al-Lawi (finanse), Hoshyan Zebari (MSZ). Cały rząd zostanie przedstawiony do 7 maja.

JORDANIA: 5 kwietnia do dymisji podał się premier Faisal al-Fayez. Król Abdullah II desygnował na to stanowisko Adnana Badrana. Skład gabinetu premiera Badrana, który jednocześnie objął tekę szefa resortu obrony: Hesham al-Tal (wicepremier ds. parlamentarnych, minister rozwoju politycznego), Farouq al-Qasrawi (MSZ), Awni Yerfas (MSW), Basem Awadallah (finanse), Abdullah Owiadat (rozwój społeczny), Abdul Salam al-Abadi (majątki należące do meczetów i sprawy islamskie), Tawfiq Krishan (sprawy miejskie), Khalid Touqan (edukacja, edukacja wyższa i badania naukowe), Abed al-Shakhanbeh (minister stanu ds. prawnych), Salaheddin al-Bashir (minister stanu ds. przygotowania rządowego), Alia Hatough Bouran (turystyka i pamiątki antyczne), Azmi Khrisat (energetyka i zasoby mineralne), Raed Abul So’oud (woda i irygacja), Asma Khader (kultura), Saeed Darwazah (zdrowie), Yousef al-Shureiqi (rolnictwo), Nadia Helmi al-Saeed (telekomunikacja i technologia informatyczna), Soud Nsairat (transport), Taiseer al-Smadi (minister stanu ds. rozwoju sektora publicznego), Muhammad Ali al-Alawneh (sprawiedliwość), Yousef Hyasat (roboty publiczne i mieszkalnictwo), Sharif al-Zu’bi (przemysł i handel), Suhair al-Ali (planowanie i współpraca międzynarodowa), Khalid al-Irani (środowisko), Basem al-Salem (praca).

KANADA: 11 kwietnia Ann Meekitjuk Hanson została komisarzem terytorium Nunavut.

KIRGIZJA: 3 kwietnia odsunięty od władzy prezydent Askar Akajew zgodził się formalnie ustąpić ze stanowiska. Parlament zdołał przyjąć jego rezygnację po kilku nieudanych próbach dopiero 11 kwietnia.

KUWEJT: 4 kwietnia Badr al-Humaidhi zastąpił Mahmuda al-Nuriego na stanowisku ministra finansów.

LIBAN: 13 kwietnia premier Omar Karami ostatecznie podał się do dymisji po kolejnej próbie stworzenia nowego rządu. Dwa dni później misję tworzenia rządu otrzymał Najib Mikati. 19 kwietnia został ogłoszony jego skład: Elias Murr (obrona), Hassan Sabaa (MSW), Demianos Khattar (finanse), Mahmoud Hammoud (MSZ).

LIECHTENSTEIN: 21 kwietnia dotychczasowy premier Otmar Hasler podał skład nowego gabinetu: Karl Tschuetscher (wicepremier, sprawy gospodarcze, sprawiedliwość, sport), Rita Kieber-Beck (MSZ, kultura, sprawy rodzinne i równość płci), Martin Meyer (MSW, zdrowie, transport i telekomunikacja), Hugo Quaderer (edukacja, sprawy środowiska, planowanie zagospodarowywania ziemi, rolnictwo, leśnictwo, sprawy społeczne). Premier Hasler sam zajmie się resortami budownictwa, finansów, ogólnych spraw rządowych oraz robót publicznych.

LITWA: 19 kwietnia do dymisji podał się szef resortu finansów Algirdas Butkevičius.

MEKSYK: 10 kwietnia wybory gubernatorskie w stanie Colima wygrał Silverio Cavazos Ceballos z Partii Instytucjonalno-Rewolucyjnej, otrzymując 51% głosów i pokonując Leoncio Morána Sáncheza z Partii Akcji Narodowej.

MOŁDAWIA: 4 kwietnia Vladimir Voronin został ponownie wybrany na prezydenta.

MONAKO: po śmierci najdłużej panującego monarchy w Europie księcia Rainiera III z dynastii Grimaldich, władzę przejął regent od 31 marca br., syn Rainiera książę Albert II.

NIEMCY: 21 kwietnia Izba Krajowa Badenii-Wirtembergii wybrała Günthera Oettingera na stanowisko ministra-prezydenta. 27 kwietnia Landtag Szlezwiku-Holsztynu wybrał na takie samo stanowisko Petera Harry’ego Carstensena.

NOWA ZELANDIA: 30 kwietnia w wyborach parlamentarnych w autonomicznym Niue premier Young Vivian został wybrany na kolejną kadencję poselską. Przepadł natomiast minister finansów Toke Talagi. Szczegółowe wyniki wyborów w kolejnej, majowej Kronice wyborczej.

PAPUA – NOWA GWINEA: 7 kwietnia gubernator prowincji Bougainville John Momis podał się do dymisji, która weszła w życie 20 kwietnia. Funkcję gubernatora tymczasowo sprawuje jego zastępca Gerard Sinato.

ROSJA: 5 kwietnia Pawieł Ipatow objął urząd gubernatora Obwodu Saratowskiego. 7 kwietnia nominację gubernatorską w Koriackim Okręgu Autonomicznym otrzymał Oleg Kożemiako. 14 kwietnia Putin ogłosił nazwiska kolejnych nominatów: Piotra Sumina (Czelabińsk) i Amana Tulejewa (Kemerowo). Następny dzień przyniósł kolejnego nowego gubernatora. Jegor Strojew będzie sprawował tę funkcję w Orle. 16 kwietnia Wiktor Szerszunow otrzymał analogiczną funkcję w Kostromie. 25 kwietnia Putin mianował na stanowisko gubernatora Samary Konstantina Titowa. 29 kwietnia Wjaczesław Dudka został zaprzysiężony na gubernatora Tuły.

SAN MARINO: urząd kapitanów-regentów objęli 1 kwietnia Fausta Simona Morganti i Cesare Antonio Gasperoni.

SZWAJCARIA: 1 kwietnia Rainer Huber został naczelnikiem krajowym Argowii.

TOGO: 22 kwietnia p.o. prezydenta Abass Bonfoh usunął ze stanowiska szefa MSW Françoisa Akilę Esso Boko. Jego funkcje zostały przejęte przez ministra sprawiedliwości Katari Foli-Bazi. 24 kwietnia syn poprzedniego szefa państwa Faure Gnassingbé zwyciężył w wyborach prezydenckich. Jego główny kontrkandydat Emmanuel Bob-Akitani nie uznał wyników i sam proklamował się 27 kwietnia prezydentem.

TONGA: 16 kwietnia zmarł minister obrony ‘Aloua Fetu’utolu Tupou. Tymczasowo zastąpił go szef dyplomacji Sonatane Tu’a Taumoepeau Tupou.

TUVALU: 15 kwietnia został zaprzysiężony nowy gubernator generalny Filoimea Telito.

UKRAINA: 20 kwietnia premierem autonomicznej Republiki Krym został Anatolij Serhijowycz Matwijenko.

WATYKAN: po śmierci papieża Jana Pawła II 2 kwietnia obowiązki głowy państwa przejął Hiszpan Eduardo kardynał Martínez Somalo. Zgodnie z prawem kanonicznym stanowisko sekretarza stanu stracił też Angelo kardynał Sodano. 19 kwietnia nowym papieżem został wybrany Joseph kardynał Ratzinger, przyjmując imię Benedykt XVI. 21 kwietnia papież potwierdził, że na stanowisku sekretarza stanu pozostanie Angelo kardynał Sodano, zaś sekretarzem ds. stosunków z państwami – abp Giovanni Lajolo.

WĘGRY: premier Ferenc Gyurcsány zastąpił 18 kwietnia ministra finansów Tibora Draskovicsa Jánosem Veresem.

WŁOCHY: 3 i 4 kwietnia przeprowadzono we Włoszech wybory lokalne; nowi prezydenci regionów: Abruzzo – Ottaviano Del Turco; Kalabria: Agazio Loiero (w dniach 17-20 kwietnia tymczasowo funkcję prezydenta sprawował wiceprezydent Raffaele Mirigliani); Kampania: Antonio Bassolino; Emilia-Romania: Vasco Errani; Lacjum: Pietro Marrazzo; Liguria: Claudio Burlando; Lombardia: Roberto Formigoni; Marche: Gian Mario Spacca; Piemont: Mercedes Bresso; Toskania: Claudio Martini; Umbria: Maria Rita Lorenzetti; Wenecja: Giancarlo Galan. Wybory w Basilicacie zostały przełożone na 17-18 kwietnia z uwagi na śmierć papieża. Wygrał je ostatecznie Vito De Filippo. 20 kwietnia premier Silvio Berlusconi podał się do dymisji, jednak powtórnie otrzymał misję tworzenia rządu. Kluczowe resorty pozostały obsadzone dotychczasowymi ministrami, jedyną istotną zmianą jest powierzenie Giulio Tremontiemu funkcji wicepremiera.

ZIMBABWE: 15 kwietnia ministrem spraw zagranicznych został Simbarashe Mumbengegwi.

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE: wybory sekretarza generalnego Organizacji Państw Amerykańskich zakończyły się 11 kwietnia patem. Meksykanin Luis Ernesto Derbez i Chilijczyk José Miguel Insulza otrzymali po 17 głosów w każdym z pięciu głosowań. Nowe głosowanie – 2 maja.

PRZYWÓDCY RELIGIJNI: 2 kwietnia zmarł papież Kościoła katolickiego Jan Paweł II. 19 kwietnia nowym papieżem został wybrany Joseph kardynał Ratzinger, przyjmując imię Benedykt XVI.

ZMARLI:

2 kwietnia – Jan Paweł II – Karol Józef kardynał Wojtyła (ur. 1920), papież Kościoła katolickiego, prymas Włoch, biskup Rzymu, głowa Watykanu od 16.10.1978;
2 kwietnia – Jacques Rabemananjara (ur. 1913), minister spraw zagranicznych 1967-72 i członek Triumwiratu Prezydenckiego Republiki Malgaskiej (ob. Madagaskar), pełniącego obowiązki głowy państwa za Philiberta Tsirananę 01.1970-25.05.1970;
3 kwietnia – Jules Landolt (ur. 1930), naczelnik krajowy kantonu Glarus (Szwajcaria) 06.05.1990-01.05.1994;
5 kwietnia – Sir Edwin Hartley Cameron Leather (ur. 1919), gubernator Bermudów (Wielka Brytania) 16.07.1973-1977;
6 kwietnia – Rainier III (ur. 1923 r.), książę Monako (oficjalny tytuł: z Bożej łaski Książę Monako, Menton i Roquebrune, markiz Campany, książę i pan) od 09.05.1949;
9 kwietnia – Nasri Maalouf (ur. 1911), minister spraw zagranicznych Libanu 1992;
13 kwietnia – Nikola Ljubičić (ur. 1916), prezydent Prezydium Serbii (wówczas w składzie Jugosławii) 05.05.1982-15.05.1984, reprezentujący jedyny legalny Związek Komunistów Serbii;
17 kwietnia – Vishnu Kant Shastri (ur. 1929), gubernator indyjskich stanów Himachal Pradesh 02.12.1999-24.11.2000 i Uttar Pradesh 24.11.2000-02.07.2004;
20 kwietnia – Dragoslav Marković (ur. 1920), prezydent Zgromadzenia Narodowego 06.05.1969-06.05.1974 i prezydent Prezydium Serbii (wówczas w składzie Jugosławii) 06.05.1974-05.05.1978, przewodniczący Prezydium Ligi Komunistów Jugosławii (de facto głowa państwa) 30.06.1983-26.06.1984;
23 kwietnia – Sir Johannes Bjelke-Petersen (ur. 1911), premier stanu Queensland (Australia) 08.08.1968-01.12.1987, reprezentujący Australijską Partię Krajową oraz jej następczynię – Partię Narodową;
24 kwietnia – Ezer Weizman (ur. 1924), prezydent Izraela 13.05.1993-12.07.2000, reprezentujący Pracę;
27 kwietnia – Abdus Samad Azad (ur. 1922), minister spraw zagranicznych Bangladeszu 1971-73 i 1996-2001, reprezentujący socjaldemokratyczną (od 1975 Bangladeską) Ligę Awami.

źródła: African Elections Database, Central Intelligence Agency,  Centre for Public Opinion & Democracy, CNN, e-Democracy, Electionworld, Financial Times, Freedom House, Gobierno Nacional de La República del Ecuador, Govern d’Andorra, Herrizaingo zaila Eusko Jaurlaritza, IFES, Katolsk.no, Kuzey Kibris Türk Cumhuriyeti Başbakanlik Enformasyon Dairesi, Radio Free Europe/Radio Liberty, RepublicofTogo.com, Rulers.org, The Hashemite Kingdom of Jordan National Information System, Time, Tygodnik Powszechny, Universi Dominici Gregis, Úřad vlády České republiky, WorldStatesmen.org, Wprost.


Copyright by © 2006 by e-polityka.pl - Pierwszy Polski Serwis Polityczny. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.