Poniedziałek, 29 listopada
RADA BEZPIECZEŃSTWA: Przedłużenie misji na Haiti
Rada jednogłośnie przyjęła rezolucję 1576, przedłużającą działalność Misji Stabilizacyjnej ONZ na Haiti (MINUSTAH) do 1 lipca 2005. Sekretarz generalny wnosił o rozciągnięcie mandatu Misji aż do połowy 2006 roku. Rada nie przyjęła tej prośby, ale zapowiedziała, że obecne przedłużenie na pewno nie jest ostatnim.
MINUSTAH, będąca już piątą w historii ONZ misją pokojową na Haiti, działa od początku czerwca tego roku. Zadaniem Misji jest pomoc w bezpiecznym wyjściu z kryzysu wewnętrznego, jaki przetoczył się przez to państwo wiosną 2004. Jej działania oparte są na planie pokojowym, zakładającym, że jeszcze przez prawie półtora roku krajem kierować będzie rząd tymczasowy. W lutym 2006 wybrany ma zostać nowy pełnoprawny prezydent Haiti. Obecnie Misja liczy ok. 4700 żołnierzy i niespełna tysiąc policjantów.
MAEA: W Iranie niewiele lepiej, ale lepiej
Mohammed El-Baradei, szef Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) przedstawił na posiedzeniu Zarządu tej instytucji informację dotyczącą Iranu. Konkluzja jest dość salomonowa: Agencja nie ma dowodów na prowadzenie przez Iran wojskowego programu nuklearnego, ale z drugiej strony nie ma też pewności, że Teheran prowadzi tylko takie działania, jakie oficjalnie zadeklarował.
Dyrektor przyznał, że Iran wielokrotnie naruszał traktat o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT), ale dodał, że w ostatnim czasie współpraca na linii Teheran - MAEA uległa wyraźnej poprawie.
Jednocześnie Agencja wyraziła zaniepokojenie z powodu działań Korei Południowej. Cztery lata temu państwo to w największej tajemnicy, także przed MAEA, wyprodukowało niewielką ilość wzbogaconego uranu. Przyznało się do tego dopiero w sierpniu 2004.
LIBERIA: 6 milionów oddanych pocisków
Misja ONZ w Liberii (UNMIL) podsumowała pierwszy etap akcji rozbrajania ludności tego kraju. Broń przekazało do tej pory blisko 100 tysięcy osób, co można uznać za sukces. W ręce Błękitnych Hełmów trafiło ok. 6 milionów sztuk amunicji, a także karabiny, granatniki i inne uzbrojenie. Cały ten arsenał jest na bieżąco niszczony przez wojska UNMIL. Poziom bezpieczeństwa podniósł się na tyle, że władze kraju postanowiły znieść obowiązującą do niedawna na całym terytorium godzinę policyjną.
Jednocześnie, we współpracy z Funduszem ONZ na rzecz Dzieci (UNICEF), prowadzona jest akcja przywracania do normalnego życia nieletnich żołnierzy. Działania objęły do tej pory blisko 10 tysięcy dzieci obojga płci, z których 98% wróciło do swych rodzin. Wykonano także ponad milion szczepień na polio i żółtą febrę.
Wtorek, 30 listopada
RADA BEZPIECZEŃSTWA: Fundusz dla Iraku
Rada poparła zgłoszony przez sekretarza generalnego, przy wsparciu holenderskiej prezydencji Unii Europejskiej, pomysł stworzenia funduszu powierniczego przeznaczonego na zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom ONZ w Iraku. UE zadeklarowała już wpłatę 12 milionów dolarów na ten cel.
W ubiegłym roku w czasie zamachu na siedzibę irackiej misji ONZ w Bagdadzie zginęło wielu pracowników Organizacji, w tym Sergio Vieira de Mello - ówczesny Wysoki Komisarz ds. Praw Człowieka.
MYANMAR: Wypuśćcie noblistkę!
Kofi Annan w imieniu ONZ oraz ASEAN (organizacji regionalnej z Azji Południowo-Wschodniej) wezwał władze Myanmaru (d. Birmy) do uwolnienia przywódczyni tamtejszej opozycji, Aung San Suu Kyi. Ma to związek ze składanymi przez rząd w Rangunie zapowiedziami uwolnienia w najbliższych dniach ok. 9 tysięcy wieźniów.
Aung San Suu Kyi stoi na czele Narodowej Ligi na rzecz Demokracji, głównej organizacji opozycyjnej w rządzonej przez wojskowy reżim Birmie. Mimo jej wielkiego autorytetu na całym świecie (jest m.in. laureatką Pokojowej Nagrody Nobla), Aung San Suu Kyi jest w dalszym ciągu przetrzymywana w areszcie domowym.
WFO: Piłkarz ambasadorem
Znany brazylijski piłkarz Kaka został ambasadorem dobrej woli przy Światowym Programie Wyżywienia ONZ (WFP). 22-letni zawodnik jest najmłodszą spośród gwiazd sportu, które zgodziły się wspomóc WFP w walce z głodem na świecie. Podczas konferencji prasowej na stadionie San Siro, świeżo upieczony ambasador opowiadał o własnych doświadczeniach, gdy jako młody adept szkółki piłkarskiej w biednej dzielnicy Sao Paulo, na co dzień spotykał dziesiątki niedożywionych rówieśników.
Kaka jest piłkarzem mistrza Włoch, klubu AC Milan. Grał też w reprezentacji Brazylii w czasie, gdy drużyna ta zdobyła mistrzostwo świata w Korei i Japonii.
Środa, 1 grudnia
REFORMA ONZ: Raport panelu ekspertów
Na ten dzień świat ONZ czekał długo. Po ponad roku prac, swój raport przedstawił panel ekspertów mający przygotować propozycje zmian niezbędnych do przystosowania liczącej blisko 60 lat konstrukcji Organizacji do wyzwań XXI wieku.
Interwencje zbrojne
Rada Bezpieczeństwa, jak i cała społeczność międzynarodowa, powinny szybciej i bardziej zdecydowanie reagować na sytucje takie jak masowe ludobójstwo, szerzenie się terroryzmu czy rozwijanie programu produkcji broni masowego rażenia lub jej rozsprzestrzenianie wbrew zapisom prawa międzynarodowego. Jednocześnie panel uznał użycie siły zbrojnej za absolutną ostateczność i wykluczył interwencje bez autoryzacji Rady Bezpieczeństwa.
Komisja Pokojowa
Tak miałoby nazywać się nowe ciało, którego powołanie postuluje raport. Do zadań Komisji należałoby obserwowanie sytuacji na świecie i wczesne identyfikowanie potencjalnych źródeł zagrożeń dla pokoju. Komisja miałaby podejmować działania na rzecz zapobiegania konfliktom, a w razie niepowodzenia - pracować na rzecz ich jak najszybszego pokojowego zakończenia.
Komisja Praw Człowieka
Eksperci proponują przyznanie wszystkim państwom należącym do ONZ stałego członkostwa w Komisji. Miałoby to ograniczyć skalę toczonych tam rozgrywek politycznych i skupić uwagę Komisji na tym, do czego została powołana - ochronie praw człowieka. Obecnie na jej posiedzeniach wypowiadać mogą się wszystkie państwa, ale w głosowaniach biorą udział tylko 53, wybierane przez Zgromadzenie Ogólne na trzyletnią kadencję.
Przegląd kadr
Raport postuluje także przeprowadzenie jednorazowego przeglądu i częściowej wymiany kadr ONZ (np. poprzez przeniesienie części pracowników na wcześniejsze emerytury). Celem takiego "przewietrzenia" ONZ-owskiej biurokracji miałoby być podwyższenie poziomu kompetencji personelu Organizacji.
Rada Bezpieczeństwa
To właśnie ta część raportu wzbudziła najwięcej emocji w pierwszych dniach po jego publikacji. Panel sugeruje zwiększenie liczebności Rady z 15 do 24 państw. Jednocześnie przedstawia dwa, alternatywne wobec siebie, rozwiązania kwestii podziału na stałe i niestałe miejsca w Radzie. Pierwsze z nich proponuje poszerzenie z 5 do 11 krajów grona stałych członków. Nowa "szóstka", w przeciwieństwie do dotychczasowej "piątki", nie miałaby jednak prawa weta. Raport nie zawiera też propozycji, które państwa miałyby objąć te sześć miejsc. Liczba członków niestałych zwiększyłaby się z 10 do 13, z zachowaniem parytetu geograficznego.
Drugi wariant zakłada wprowadzenie nowej kategorii członkostwa - miejsc niestałych z możliwością reelekcji bezpośrednio po upływie kadencji (a więc de facto miejsc półstałych - rozwiązanie takie było już stosowane w Radzie Ligi Narodów, przedwojennej poprzedniczki ONZ). Takich miejsc miałoby być osiem. O jedno wzrosłaby liczba miejsc niestałych bez możliwości reelekcji.
RADA BEZPIECZEŃSTWA: Nowy przewodniczący, nowy mandat
Jak co miesiąc, nastąpiła zmiana państwa przewodniczącego Radzie. Miejsce USA zajął jeden z członków niestałych - Algieria. Do końca roku pracami pokieruje ambasador tego kraju przy ONZ, Abdulla Baali.
Jeszcze tego samego dnia Baali miał okazję po raz pierwszy poprowadzić obrady. Rada jednogłośnie przyjęła rezolucję 1577, przedłużającą do 1 czerwca 2005 mandat Misji ONZ w Burundi (ONUB). Szerzej o sytuacji w tym kraju pisaliśmy w poprzednim wydaniu kroniki.
WHO: Konwencja o kontroli tytoniu wejdzie w życie.
Konwencja ramowa o kontroli tytoniu uzyskała 40 ratyfikacji, a więc przewidziane zapisami samego dokumentu minimum niezbędne do jej wejścia w życie. 28 lutego 2005 stanie się pierwszym ważnym aktem obowiązującego prawa międzynarodowego przyjętym pod auspicjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), będącej organizacją wyspecjalizowaną ONZ. Do tej pory konwencję podpisało 167 państw oraz UE. Polska jest na liście sygnatariuszy, ale nie ratyfikowała jeszcze dokumentu.
Konwencja została przyjęta w maju 2003 podczas 56. Światowego Zgromadzenia Zdrowia. Jej zapisy regulują takie kwestie jak ceny i opodatkowanie wyrobów tytoniowych, ich reklama (w tym sponsorowanie różnych wydarzeń przez ich producentów), opakowanie, nielegalny handel nimi oraz problem biernych palaczy. Co roku, począwszy od daty wejścia w życie dokumentu, odbywać się będą zgromadzenia państw, które stały się jego stronami. Depozytariuszem konwencji jest Sekretariat ONZ w Nowym Jorku.
Czwartek, 2 grudnia
D.R. KONGO - RWANDA: Annan apeluje o wstrzemięźliwość
Sekretarz generalny Kofi Annan wezwał władze Rwandy do powstrzymania się od prowadzenia na terytorium Demokratycznej Republiki Kongo (DRK) jakichkolwiek działań zbrojnych.
Misja ONZ w DRK (MONUC) posiada liczne dowody, że rwandyjska armia wdaje się we wschodniej części kraju w ciężkie walki z bojownikami z plemienia Hutu, należącymi do likwidowanej właśnie przez siły międzynarodowe i kongijskie organizacji FAR/Interahamwe. To właśnie tych ekstremistów obarcza się winą za krwawe rzezie plemienia Tutsi oraz bardziej umiarkowanych Hutu w czasie wojny domowej w Rwandzie w 1994. Rząd w Kigali wciąż uważa ich za zagrożenie dla swojego kraju i zwalcza ich nawet poza granicami własnego państwa.
WYBRZEŻE KOŚCI SŁONIOWEJ: Wraca normalność
WKŚ dochodzi powoli do siebie po kolejnym kryzysie, jaki przetoczył się przez to państwo w pierwszej połowie listopada (pisaliśmy o tym w kronikach 2 - 4/2004). Do kiosków wróciły właśnie gazety, zawieszone ponad miesiąc temu. Z Liberii wracają pierwsi uchodźcy. A co najważniejsze, ustały walki między siłami rządowymi, międzynarodowymi i rebeliantami.
Ważną rolę odegrała tu z pewnością decyzja Rady Bezpieczeństwa, która w rezolucji 1572 z 15 listopada nałożyła na WKŚ embargo na handel bronią. Od kwietnia w kraju stacjonują siły misji UNOCI, obecnie liczące blisko sześć tysięcy żołnierzy.
ROZBROJENIE: UNICEF wzywa mocarstwa do rezygnacji z min
Dyrektor wykonawcza UNICEF-u, Carol Bellamy, zaapelowała do Chin, Rosji, Indii oraz USA o przyjęcie konwencji przeciw minom przeciwpiechotnym, zawartej w grudniu 1997 w Ottawie. Wezwanie to znalazło się w jej przemówieniu na odbywającym się w Nairobi (Kenia) pierwszym Światowym Szczycie Świata bez Min.
Stronami konwencji są obecnie 143 państwa, ale nie ma wśród nich powyższych czterech mocarstw. Szacuje się, że co roku w wyniku wybuchów min przeciwpiechotnych ginie nawet 20 tysięcy osób, z czego co najmniej 1/4 to dzieci. To krajów o największej liczbie ukrytych w ziemi min należą Irak, Kambodża, Afganistan, Kolumbia i Angola.
Piątek, 3 grudnia
KAMBODŻA: Sąd międzynarodowy coraz bliżej
Kończy się powoli załatwianie formalności niezbędnych dla powołania dwóch sądowych Izb Nadzwczajnych w Kambodży. Ich powstanie ma pomóc kambodżańskiemu wymiarowi sprawiedliwości w osądzeniu zbrodniarzy z czasów rezimu Czerwonych Khmerów (1975-1979), którego krwawe rządy zadały krajowi ogromne szkody.
Izby złożone będą z sędziów zarówno miejscowych, jak i zagranicznych. Jedna z nich będzie typową izbą procesową, sądzącą najcięższe przestępstwa z powyższego okresu. Druga będzie pełniła rolę kambodżańskiego Sądu Najwyższego.
DARFUR: Mimo porozumień, przemoc trwa
Mimo podpisanego 9 listopada porozumienia między rządem Sudanu a rebeliantami, w ogarniętym wojną domową regionie Darfur wciąż trwa fala zbrodni - donosi Biuro Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (UNHCHR).
Nieustanne walki stanowią ciągłe zagrożenie dla cywilów - niedawno jedną w jedną z wiosek wystrzelono 18 pocisków moździeżowych. Szerzy się plaga gwałtów - wiele kobiet i dziewcząt boi się opuszczać obozy dla uchodźców.
MALEZJA: Zaostrzenie polityki wobec uchodźców
Z kolei Biuro Wysokiego Komisarza NZ ds. Uchodźców (UNHCR) wyraziło zaniepokojenie inicjatywą władz Malezji, które zamierzają przeprowadzić operacje wyłapywania nielegalnych imigrantów. UNHCR obawia się, że ofiarą akcji padnie wielu uchodźców, którzy nie uregulowali dotychczas swego statusu prawnego.
UNHCR utrzymuje na miejscu specjalne zespoły odszukujące uchodźców i pomagające im w dopełnieniu formalności rejestracyjnych. Jednak część z nich koczuje w dżungli, co utrudnia dotarcie do nich. Szacuje się, że obecnie w Malezji przebywa ok. 28 tysięcy uchodźców, głównie z Indonezji i Myanmaru.
Kronika ONZ ukazuje się w każdy poniedziałek. Powstaje na podstawie komunikatów dla prasy Centrum Informacyjnego ONZ, innych agend ONZ oraz informacji własnych e-Polityki.pl Powyższe informacje przedstawiają stan rzeczy na dzień, na który są datowane.
Wszelkie uwagi, a także sugestie tematów do poruszenia w kolejnych wydaniach prosimy przesyłać na adres zagranica@e-polityka.pl