Aby zapisać się na listę naszego newslettera, prosimy podać swój adres email:

 

Wyszukiwarka e-Polityki :

 

Strona Główna  |  Praca  |  Reklama  |  Kontakt

 

   e-Polityka.pl / Historia / Kwestia baskijska               

dodaj do ulubionych | ustaw jako startową |  zarejestruj się  

  ..:: Polityka

  ..:: Inne

  ..:: Sonda

Czy jesteś zadowolony z rządów PO-PSL?


Tak

Średnio

Nie


  + wyniki

 

P - A - R - T - N - E - R - Z - Y

 



 
..:: Podobne Tematy
Kwestia baskijska 

23-02-2004

  Autor: Paweł Zawada

Baskowie (z bask. Euskalamak; z hiszp. Vasco) są uważani na naród o najbardziej tajemniczym pochodzeniu. Naukowcy nie są do końca zgodni skąd wywodzi się lud zamieszkujący dzisiejszą Baskonie. Vasco sa prawdopodobnie potomkami Waskorów- plemienia, które w II wieku osiedliło się na terenach Nawarry. Oto historia ich ostatnich stu lat starań o niepodległość.

 

 

Za twórcę baskijskiego ruchu narodowo-wyzwoleńczego uważany jest Sobino Arana. To on w latach 1893-1894 tworząc Baskijską Partię Narodową PNV (Partido Nacionalista Vasco) stworzył podwaliny pod rozwój baskijskiego nacjonalizmu.

Początek XX wieku to szybki rozwój struktur partii. Działania skierowane były na podkreślenie znaczenia pochodzenia i kultury Basków. Dużą role odgrywał tutaj język baskijski (eduskura). Jest on niepodobny do żadnego innego na świecie. Naukowcy nie mogą rozszyfrować  nawet jego pochodzenia.

Po przejęciu władzy w kraju przed Primo de Riviere PNV schodzi do podziemia, gdzie nadal  prowadzi swoją działalność. W roku 1932 trzy regiony baskijskie (z wyjątkiem Nawarry) podpisują Statut Autonomiczny nadany im przez nowo wybrane republikańskie władze. Od tego momentu trzy regiony zamieszkałe w większości przez Basków łącznie nazywa się Krajem Basków (Euskadi). PNV staje się główną siła polityczną w nowopowstałym parlamencie baskijskim. Okres krótkiej samodzielności Kraju przerywa wojna domowa 1936- 1939. Większość działaczy PNV udaje się na emigrację do Ameryki Łacińskiej. Po zakończeniu II wojny światowej część z nich powraca do kraju, od nowa tworząc struktury partyjne. W roku 1956 powstaje młodzieżowa przybudówka PNV - EGI (Eusko Gaztedi).
Lata dyktatury gen. Franco były bardzo trudne dla PNV. Generał chcąc rozprawić się  twarda ręką z niepodległościowymi dążeniami Euskadi rozkazał, aby wojsko zabiło lub pojmało najbardziej aktywnych  działaczy partyjnych.

Spowodowało to, iż coraz więcej młodych działaczy domaga się od PNV bardziej radykalnej walki o Kraj Basków. Kilkunastu studentów (wśród nich: Julen de Madariaga Aqiurre, Lopez Adam oraz Larringo de Vale- przyszli dowódcy) decyduje się opóscic partie i w roku 1959 tworzy ETA - Euskadi Ta Askatasuna (Kraj Basków i Wolność)

Zakładają własną gazetę EGIN, w której przedstawiają się jako grupę walczącą z okupacją hiszpańską. Za oficjalną datę powstania organizacji uważa się dzień 31 VII 1959 r. Odbyło się wówczas spotkanie założycielskie tej organizacji na Uniwersytecie w Bilbao. Początkowa działalność skupiała się na szerzeniu w ośrodkach studenckich haseł narodowo-wyzwoleńczych.

Twórcy ETA określali siebie jako organizacje patriotyczną i bezwyznaniową. Początki działalności terrorystycznej to niewielkie zamachy bombowe na symbole reżimu gen. Franco: pomniki, obeliski itd. Pierwszym większym zamachem było wysadzenie pociągu w roku 1961. Poparcie dla ETA wyrażał  Kościół katolicki. Wielu księży było wręcz jej członkami.

W V 1962 roku na pierwszym zgromadzeniu ETA wydano oświadczenie, w którym znalazły się główne hasła głoszone przez organizacje:

1) Walka przeciwko wywyższaniu się narodów i ras
2) Walka przeciw reżimom: zarówno faszystowskiemu jak i komunistycznemu
3) Antykapitalizm i antyimperializm

Członkowie organizacji wywodzili się zarówno z kręgów marksistowsko-leninowskich (zwolennicy rewolucji w Hiszpanii) oraz narodowych (zwolennicy nacisku na kwestie narodowe). ETA podzielona była na 6 gałęzi (ramos), z czego najbardziej aktywną była skrajnie lewicowa, kontrolowana przez  marksistów.

Rokiem przełomowym dla całego ETA był rok 1969, kiedy to szesnastu członków organizacji skazanych zostało przez sąd w Burgos na kary śmierci. Rok ten można uznać za początek prawdziwej wojny ETA z Hiszpanią. Od tego momentu zbrutalizowała ona swoją działalność posuwając się do organizowania zamachów na znanych polityków, sędziów, przemysłowców itd. Do najsłynniejszego ataku doszło w roku 1973 r. Terroryści z  ETA (Etarras) wysadzili w powietrze samochód z premierem Hiszpanii (i przyszłym następca gen. Franco) Luizem Carrero Blanco. Eksplozja była tak potężna, że wrak auta, którym podróżował Blanco zawisł na 8 piętrzę budynku mieszkalnego.

Pieniądze na swoją działalność ETA zdobywała z okupów, napadów na banki oraz tak zwanego "podatku rewolucyjnego", będącego haraczem wymuszanym na przedsiębiorcach i sklepikarzach. W latach 70- tych członkowie ETA szkolili się na Kubie i Bliskim Wschodzie oraz w Nikaragui i ZSRR.

Do chwili śmierci gen. Franco ETA miała poparcie zarówno samych Basków, jak i społeczności międzynarodowej. Uważano ją za organizacje walczącą ze znienawidzonym reżimem. Wraz z rozpoczęciem w roku  1975 procesu demokratyzacji w Hiszpanii ETA nie zaprzestała działalności. Wręcz przeciwnie zintensyfikowała ją.

W roku 1978 powstała Herri Batasuna (HB)- partia polityczna skupiająca członków i zwolenników ETA. W pierwszych demokratycznych wyborach lokalnych w Kraju Basków zdobyła on tylko 15 % co jeszcze bardziej potwierdziło spadek znaczenia organizacji.

Po dojściu do władzy w Hiszpanii UCD - koalicji partii liberalnych, chadeckich i socjaldemokratycznych premier Suarez rozpoczął procedurę nadawania regionom statutów autonomicznych. W listopadzie 1977 otrzymał go również Kraj Basków. Na jego mocy język baskijski zrównano w prawach z hiszpańskim i  zwiększono uprawnienia parlamentu .

Mimo tak rozwijającej się sytuacji poparcie dla ETA spadło. Tylko co piąty  Bask popierał jej terrorystyczne metody . Co więcej w 1979 roku Baskowie przyjęli oni w regionalnym referendum nową konstytucje Hiszpanii.

Po wygraniu kolejnych wyborów prze partie socjaldemokratyczną PSOE, nowy premier Fillipe Gonzalez postanowił raz na zawsze zlikwidować problem terrorystów w Kraju Basków. Stworzył on  specjalne Antyterrorystyczne Grypy Wyzwania (GAL) składające się z funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa, prowadzące regularną walkę z Ettarras.

W odpowiedzi na działania GAL ETA przeprowadziła kilkadziesiąt ataków na ludność cywilną (np.: w 1986 w  pożarze supermarketu w Barcelonie zginęło 20 osób, a ponad 100 został rannych). Im bardziej władze liberalizowały swoją politykę w stosunku do ETA (do początku lat 90- tych uwolniono z więzień ponad 250 bojówkarzy), tym częściej dokonywano aktów terroru, posuwając się nawet do wysadzenia autobusu miejskiego w Madrycie. W  1995 r. tylko dzięki nieprawdopodobnemu szczęściu śmierci uniknął lider  Partii Ludowej (Partido Popular- PP) Jose Maria Aznar.

Zamachy terrorystyczne coraz częściej kierowane były również przeciwko Baskom, którym nie podobały się terrorystyczne metody ETA.

Przełomowym rokiem dla losów konfliktu baskijskiego był rok 1997. ETA porwała wówczas Miguela Angela Blanco - radnego PP. W zamian za jego uwolnienie zażądano wypuszczenia w ciągu 48 godzin przetrzymywanych w więzieniach działaczy baskijskich. Ponieważ nie zostało to  spełnione Blanco został zastrzelony. Wywołało to spiralę nienawiści ze strony Basków. W Bilbao i innych miastach odbyły się demonstracje przeciwników ETA. Wznoszono hasła: Basta ya (Dosyć!), ETA-Kaupara (Wynocha!). Społeczną nienawiść do działań ETA dała niepisany mandat władzą w Madrycie na zaostrzenie polityki przeciw tej organizacji.

1 XII 1997 roku Trybunał w Madrycie skazał 23 członków HB (tzw. " Mesa Nacional") za współprace z ETA na 7 lat więzienia. Zintensyfikowano działania wymierzone w głównych działaczy baskijskiego ruchu narodowego, co zaowocowało zatrzymaniem kilkunastu członków ścisłego kierownictwa oraz konfiskatą blisko 2 ton materiałów wybuchowych gotowych do detonacji. W lipcu 1998 roku sędzia Baltazar Gorzon podjął decyzję o zamknięci gazety "EGIN".

Taki obrót sytuacji spowodował, że trzy główne partie reprezentujące interesy Basków: PNV, HB oraz Euskal Alkartasuna (centryści) rozpoczęły rozmowy na temat załagodzenia sytuacji w Euskadi i wypracowania wspólnego stanowiska w rozmowach z rządem Aznara.
Efektem tych spotkań był podpisany we wrześniu 1998 r "Pakt z Lizarry". Stwierdzono w nim, iż kwestia baskijska winna być rozwiązaną na drodze politycznej, a nie przy użyciu przemocy. W związku z tym 17 IX ETA ogłosiła bezterminowe zawieszanie broni.
Aby wypełnić postanowienia paktu HB zmieniła nazwę Euskal Herritarok (My Naród baskijski) i z kilkoma mniejszymi partiami zdobyła w wyborach do parlamentu Euskadi 20 % głosów- najwięcej w historii.

Władze w Madrycie widząc, iż działania HB i ETA idą w dobrym kierunku uwolniły kilku działaczy baskijskich. Mimo to ETA nadal chciała wymusić na Hiszpanii przeprowadzenie referendum w sprawie niepodległości Kraju Basków.

Rok po podpisaniu Paktu z Lizarry jego sygnatariusze zorganizowali w Bilbao zjazd burmistrzów 7 prowincji baskijskich. Owocem jego był komunikat, który zmuszał władze z Madrytu, jak i Paryża do zwiększenia autonomii Kraj Basków. Zaniepokojony tym faktem premier Aznar wysłał kilku swoich przedstawicieli na rozmowy z ETA na temat ostatecznego zakończenia konfliktu. 10 XII policja francuska udaremniła kradzież 8 ton materiałów wybuchowych przez grupę Etarras. Świadczyło to tylko o jednym: ETA zamierzała kontynuować walkę zbrojną.

Na efekty nie trzeba było czekać długo. 28 X ETA postawiła ultimatum, którego głównym żądaniem było wymuszenie na władzach rozpisania referendum niepodległościowego. Ponieważ rozmowy nie przyniosły rezultatu 29 XI ETA zrywa zawieszenie broni, rozpoczynając walkę zbrojną.

Przez czternaście miesięcy względnego pokoju nastąpiła swego rodzaju przemiana pokoleniowa w szeregach organizacji. Zaczyna dominować w niej młodzież o poglądach skrajnie lewicowych, nie pamiętająca czasów gen. Franco i walki z jego reżimem. Zmienia się sposób prowadzenia walki. Dominować zaczyna tzw. "terroryzm o niskiej szkodliwości" czyli niszczenie całej infrastruktury miejskiej, kojarzącej się ze znienawidzoną Hiszpanią.

Ostatnie lata w Hiszpanii to eskalacja przemocy. Bojówki dokonały kilkunastu zamachów między innymi w Barcelonie, San Sebastian i Vitorii. Aby skuteczniej walczyć z terrorystami rząd Aznara znacznie zaostrzył przepisy kodeksu karnego. Niestety główny postulat PP - czyli wprowadzenie kary dożywocia za działalność terrorystyczną nie może zostać spełniony, ponieważ zakazuje go konstytucja (zabroniona jest również kara śmierci).

Problem baskijskie jest trudniejszy do rozwiązania niż mogłoby się wydawać. Historia tego ponad czterdziestoletniego konfliktu pokazuje, że im większą autonomię uzyskiwał  Euskadi tym ETA częściej dokonywała aktów przemocy. Ofiarami konfliktu od 1961 roku padło już ponad 800 osób (patrz tab. 1)

Przyszłość Kraju Basków zależy w dużej mierze od tego jaką rolę będzie miała ETA wśród samych Basków. Brak jakiegokolwiek poparcia ze strony lokalnej społeczności spowoduje, że stanie się ona bezużyteczna. Dużo do powiedzenia m tutaj również Madryt. Jeżeli uda im się zapewnić większa autonomie w Euskadi, Baskowie stracą argumenty popierające terroryzm.
Zaskakujące jest również to, że problem baskijski nie występuje po stronie francuskiej historycznego Kraju Basków. Francuski odpowiednik ETA  Iparretarrak, praktycznie już nie istnieje. W latach 70-tych ubiegłego stulecia siły specjalne rozprawiły się z nią nie przebierając w środkach.

Sami Baskowie widzą dużą rolę Unii Europejskiej w rozwiązaniu konfliktu. Liczą, iż środki finansowe płynące w ramach polityki regionalnej pozwolą zasilić budżet Euskadi i uniezależnić go od Madrytu. W roku 2003 weszła w życie nowa ustawa o partiach politycznych skutkiem czego HB i jej polityczne klony zostały zdelegalizowane. Widać wiec, iż władze na poważnie rozważają zakończenie konfliktu w Euskadi. Jednak czy ETA tak łatwo złoży broń- mało prawdopodobne. Wydaje się, że bez zaangażowania Unii Europejskiej Hiszpania nie poradzi sobie sama z rozwiązaniem kwestii baskijskiej.

 

 

  drukuj   prześlij na email

  powrót   w górę
  Wasze komentarze
 

  EUSKALAMAK?

(~euskal, 13-06-2007 18:09)

Opis: Jakie Euskalamak? Chyba chodzi o Euskaldunak...

 

Copyright by (C) 2007 by e-Polityka.pl - Biznes - Firma - Polityka. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.

Kontakt  |  Reklama  |  Mapa Serwisu  |  Polityka Prywatności  |  O nas


e-Polityka.pl